کودکان کم شنوا و سمعک

از هر 700 کودکی که به دنیا می‌آید یک کودک دچار ناشنوایی است. مشکلات شنوایی از اهمیت زیادی برخوردارند چراکه اگر کودکی دچار این مشکلات باشد و تشخیص داده نشود یا درمان مناسب و به موقع دریافت نکند، این مساله اثرات جبران‌ناپذیری بر زندگی وی خواهد داشت. در صورت آسیب‌ سلول‌های شنوایی و اعصاب داخل گوش، این سلول‌ها قادر به ترمیم خود نیستند. امروزه ابزار متنوعی ابداع شده‌اند و بدون این که دیده شوند قابل استفاده هستند. به علاوه عمل‌های جراحی جدید امکان شنواسازی افراد ناشنوا را فراهم کرده‌اند.

درمان‌های پیش‌رو

با استفاده از تکنولوژی‌های امروزی مشکلات شنوایی کودکان تا قبل از 6 ماهگی تشخیص داده می‌شوند و به محض شناسایی این مشکلات، درمان شروع می‌شود. از یک سالگی نیز آموزش‌های قبل از مدرسه باید آغاز شوند. در مراحل اولیه درمان استفاده از وسایل ساده‌تر و غیرتهاجمی‌تر مثل سمعک توصیه می‌شود و مراحل توانبخشی شامل کلاس‌های آموزشی و گفتاردرمانی آغاز می‌شود. گاهی استفاده صرف از یک ابزار مشکل را به طور کامل حل نمی‌کند و باید در کنار آن از ابزار کمکی و کلاس‌های آموزشی و روان‌شناسی نیز بهره گرفت. برای مثال در استفاده از تکنولوژی کاشت حلزون، فرد باید از لحاظ روان‌شناسی و جسمی آمادگی لازم را داشته باشد. به این منظور قبل از عمل، جلساتی با بیمار گذاشته می‌شود تا کارایی عمل را افزایش دهند. از آنجا که سنین زبان آموزی از 6 ماهگی تا 3 سالگی است، بهترین زمان برای تشخیص و انجام مداخلات درمانی در این سنین است. اگر کم‌شنوایی کودک شناسایی نشود و به موقع درمان صورت نگیرد قدرت یادگیری و آموختن زبان کودک تا حد زیادی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و جبران این زمان از دست رفته بسیار مشکل و حتی ناممکن می‌شود.

ضرورت استفاده از سمعک در کودکان کم‌شنوا

یکی از ساده‌ترین ابزاری که معمولا برای تقویت صوت به کار می‌رود سمعک است. همان طور که برای کمک به کم‌بینایان و رفع مشکلات بینایی افراد عینک و لنز اختراع شده است، برای ارتقای سطح زندگی افرادی که از مشکلات شنوایی رنج می‌برند سمعک ابداع گردیده ولی متاسفانه این ابزار به اندازه عینک مورد استقبال قرار نگرفته است و استفاده از عینک موردقبول‌تر است. برای مثال والدین معمولا با عینک زدن کودک خود خیلی راحت‌تر از سمعک کنار می‌آیند، اما نمی‌توان به این دلیل که سمعک موردپسند افراد نیست، خود یا کودکتان را از استفاده از این ابزار کمکی محروم سازید و ندانسته در معرض عواقب این کار قرار گیرید. به علاوه برای حل این مشکل، سمعک‌هایدیجیتالی و جدید به بازار آمده و حتی روش‌های جدید جراحی ابداع شده‌اند که با استفاده از آنها می‌توان وسایل کمک‌شنوایی را دور از دید قرار داد. تاثیر استفاده از سمعک در درمان کودکان کم‌شنوا در صورتی که در سنین کودکی از آن استفاده کنند، بیشتر است. در صورتی که این درمان به تعویق بیفتد اثربخشی سمعک تا حد زیادی کاهش می‌یابد. در دوره سنی زبان‌آموزی کودک استفاده از سمعک بسیار حیاتی است ولی در سنین بالاتر فرد خود می‌تواند تصمیم بگیرد که چه موقع از آن استفاده کند.

سمعک‌های داخل گوشی تا قبل از 9 سالگی قابل استفاده نیستند چراکه مجرای گوش در حال رشد و تکامل است و تا این سن باید از سمعک‌های پشت گوشی استفاده کرد. از آنجا که سمعک‌های پشت گوشی به آسانی قابل مشاهده هستند، والدین تمایلی به استفاده از آنها ندارند. به این والدین موکدا توصیه می‌شود سعی کنند مشکل کودک خود را پذیرفته و با آن کنار بیایند. این اولین مرحله از درمان این کودکان است و باعث می‌شود آنها به خوبی با مراحل بعدی درمان و پیگیری‌ها تطابق پیدا کنند و کودک به بهترین نحو تحت درمان قرار گیرد.

کارایی سمعک در کم‌شنوایان

سمعک به طور کلی در افرادی که فاصله بین آستانه سمع راحت و آستانه سمع دردناک (یا حداکثر سطح قابل شنیدن) زیادی دارند به خوبی قابل استفاده است ولی اگر این فاصله کم باشد فرد با سمعک مشکل خواهد داشت. سمعک برای افرادی که کاهش خفیف شنوایی دارند نیز توصیه می‌شود. سمعک صداها را در تمامی جهات تقویت می‌کند، برای مثال ممکن است در یک رستوران صداهای میزهای دیگر را بشدت میز خود بشنوید. برای تشخیص میزان کارایی سمعک، کودک باید حداقل به مدت 6 ماه از آن استفاده کند و اگر باز هم اثری مشاهده نشد روش‌های پیچیده‌تر مثل کاشت حلزون مدنظر قرار می‌گیرد.

انواع سمعک‌ها شامل سمعک‌های قرارگیرنده در گوش، سمعک‌های کمک‌کننده به هدایت استخوانی صوت، سمعک‌هایی که در نواحی مختلف بدن قرار می‌گیرند، سمعک‌های CROS و وسایل کاشتنی در حلزون گوش می‌شوند. سمعک‌هایی که در گوش قرار می‌گیرند خود انواع متنوعی دارند و می‌توانند پشت گوش، داخل مجرا یا داخل گوش و حتی روی عینک قرار بگیرند. سمعک دندانی نوعی سمعک است که به تازگی ابداع و معرفی شده است. این سمعک روی دندان‌های عقبی فک بالا قرار گرفته و بدون نیاز به سیم یا هر گونه رابط دیگری امواج را به طور مستقیم به گوش‌ها منتقل می‌کند. ابداع‌کنندگان این وسیله ادعا می‌کنند حتی کسانی که ناشنوا هستند نیز از این شیوه سود می‌برند.

همچنین دانشمندان هلندی نوعی عینک اختراع کرده‌اند که می‌تواند به طور همزمان کار سمعک را هم انجام دهد. این عینک که Varibel نام دارد علاوه بر کاهش سر و صداهای زمینه‌ای، صداهایی که از روبه‌رو می‌آیند را به طور انتخابی تقویت می‌کند. بنابراین با استفاده از این عینک‌ها، صدا از جهتی که فرد به آن نگاه می‌کند جذب می‌شود.

ابزار دیگر کمک شنوایی

روش جالب دیگری نیز برای بهبود ارتباط تلفنی ناشنوایان ابداع شده است. البته کار با آن نیاز به سواد و کمی مهارت تایپ دارد. به وسیله این ابزار فرد پیام خود را تایپ می‌کند. این پیام به صورت صدا در آمده و فرد مقابل آن را می‌شنود به علاوه صحبت طرف مقابل نیز روی یک صفحه به نمایش در می‌آید.

از دیگر وسایل کمک‌شنوایی می‌توان به ابزاری اشاره کرد که با حذف صداهای مزاحم محیط و تقویت صداهای مطلوب و مورد نیاز به وضوح صداها کمک می‌کنند. یکی از این وسایل گوشی‌هایی است که معمولا برای بهتر شنیدن صدای تلویزیون استفاده می‌شود. وسیله دیگر سیستم مادون قرمز است. در این شیوه مثلا در سالن اپرا و تئاتر سیگنال‌های صوتی به صورت اشعه مادون قرمز پخش شده و به این ترتیب اصوات با کیفیت و وضوح بالایی شنیده می‌شوند. روش کمکی دیگر استفاده از موج FM است این شیوه معمولا در کلاس‌های درس کودکان کم‌شنوا استفاده می‌شود.

کاشت حلزون و پروتزهای شنوایی

روش دیگر گذاشتن وسایل کمکی در حلزون گوش است. حلزون قسمتی از گوش داخلی است که در شنوایی نقش مهمی بر عهده دارد. این روش در افرادی کاربرد دارد که دچار کم‌شنوایی اکتسابی هستند و این اتفاق بعد از یادگیری تکلم در آنها رخ داده است به علاوه کاهش شنوایی آنها به قدری شدید است که با قوی‌ترین سمعک‌ها نیز قابل اصلاح نباشد.

کاشت حلزون نوعی عمل جراحی است که خوشبختانه به کمک آن بیشتر کسانی که از مشکلات مادرزادی شنوایی رنج می‌برند درمان شده‌اند. سن طلایی برای کاشت حلزون زیر 3 سالگی است و هر چه این عمل بیشتر به تعویق بیفتد نتایج کمتر رضایتبحش است. به علاوه پروتزهای دیگری به بازار آمده که نیاز به سمعک را مرتفع می‌سازد.

با استفاده از نور، می‌توان قابلیت شنواسازی این حلزون‌ها را ارتقا داد. در آینده این کاشت‌های لیزری می‌توانند با ضریب دقت خوبی اطلاعات را به مغز رسانده و به درک بهتر اصوات کمک کنند. نمی‌توان انتظار داشت کاشت حلزون، شنوایی طبیعی فرد را بازگرداند ولی تا حد زیادی به افراد در درک صحبت‌های اطرافیان کمک می‌کند. میزان کارایی حلزون به عوامل مختلفی بستگی دارد از قبیل مدت زمانی که فرد ناشنوا بوده است و کمیت رشته‌های عصب شنوایی موجود. سعی کنید قبل از انتخاب این عمل اطلاعات کافی در این زمینه از متخصصان گوش و حلق و بینی کسب کنید تا با شناخت بیشتر، طریقه استفاده و زمانی را که باید صرف یادگیری استفاده از آن کنید را بدانید.